Vlaamse Academie Eetstoornissen

Home

Over VAE

Lidmaatschap

Corona

Het isolement van corona, een voedingsbron voor eetstoornissen

Mensen met eetstoornissen lopen momenteel een hoger risico op een recidief of verergering van de ernst van hun aandoening. Het effect van “social distancing” speelt hierin vermoedelijk een rol. Eind februari 2020 publiceerde The Lancet een recensie over de psychologische impact van quarantaine (Brooks e.a., 2020). Ze rapporteerden dat sociale isolatie kan resulteren in een reeks van psychische problemen, zoals angst, depressie, slaapstoornissen, woede en posttraumatische stressstoornis (PTSS). Daarnaast kunnen interpersoonlijke problemen ontstaan of versterken door isolatie thuis, waarbij mensen langdurig in een gesloten omgeving samenleven met familieleden. Vlaamse professionals geven aan dat patiënten met eetstoornissen door de coronacrisis momenteel ook sneller recidiveren of symptomen verergeren. Ook in het Mind Body Centrum van UPC KU Leuven, waar ik werkzaam ben, is een sterke toename van patiënten die hervallen in hun klachten, vooral bij patiënten die lijden aan anorexia nervosa. De psychopathologische gevolgen van de virus-inperkende maatregelen in Vlaanderen lijken voor deze patiëntengroep een verergering van symptomen te veroorzaken.

Verschillende factoren spelen vermoedelijk een rol in de toename van de huidige eetstoornis symptomen (Dalle Grave, 2020). Ten eerste is omgaan met plotse verandering bijzonder moeilijk voor deze patiënten. Zij hebben vaak een hoge behoefte aan voorspelbaarheid, controle en structuur. Herstellen van een eetstoornis is dan ook gebouwd op routine en regelmaat. Corona heeft in amper 2 weken ons land en de gezondheidzorg op zijn kop gezet. Vaste gewoontes, contacten en structuur van iedereen zijn veranderd. Vandaag heeft ook bijna iedereen meer voedselvoorraden in huis gehaald en zijn eetpatronen en tafelmomenten niet meer hetzelfde. Deze veranderingen binnen gezinnen en de confrontatie met grotere hoeveelheden en ander voedsel, vergroten een gevoel van controleverlies bij patiënten, kan angst en walging voor voeding verhogen, en ook een krachtige trigger voor eetbuien zijn.
Ten tweede wordt bewegen momenteel erg beperkt door de maatregel thuis te moeten blijven. Tegelijk worden we constant aangemoedigd te blijven sporten en wandelen. Patiënten met eetstoornissen hebben vaak last van bewegingsdrang. Bewegen geeft dan een gevoel van controle, emotionele rust en biedt structuur. De beperkte mogelijkheden om te sporten enerzijds en de grote focus op blijven bewegen anderzijds, is conflicterend voor patiënten. Van deze verwarring maken eetgestoorde gedachten handig gebruik. Ook verergert de angst voor gewichtstoename in eerste instantie vaak wanneer patiënten hun bewegingspatroon veranderen. Zonder de juiste ondersteuning nemen eetstoornissymptomen hierdoor toe.
Ten derde vergroot thuisblijven het sociale isolement. Echter, isolement en problemen in interpersoonlijk contact zijn vaak belangrijke onderhoudende factoren van eetstoornissen: de psychopathologie van de eetstoornis wordt in stand gehouden door het vermijden van sociaal eten en verminderde face-to-face interacties. Namelijk, patiënten met eetstoornissen identificeren zich niet zelden volledig met hun uiterlijk, door een overwaardering van hun vorm en gewicht. Gedachten als: ”Ik ben niks waard omdat ik te dik ben.” komen vaak voor. Ook de gedachte geen recht op zorg te hebben, zeker in deze crisis, is veel voorkomend. Herhaalde positieve sociale ervaringen en bevestiging, waarbij de andere ook het lichaam van patiënten kan zien en/of aanraken zijn noodzakelijk om deze gedachten uit te dagen en stap voor stap het zelfbeeld te verbeteren.
Ten vierde kan de angst om zelf Corona te krijgen een gevoel van controleverlies en stress vergroten. Deze angst hebben momenteel veel mensen, maar het is bekend dat mensen met ondergewicht ten gevolge van een eetstoornis meer kans hebben op medische complicaties ten gevolge van ondervoeding. Hoewel er momenteel geen studies zijn, lopen ze dus mogelijk een hoger fysiek risico in het geval van een Covid-19 infectie. Stress, verlies van controle en angst om ziek te worden, kunnen comorbide aandoeningen, die vaak aanwezig zijn bij eetstoornissen, verergeren. We denken daarbij aan o.a. depressie, angst, obsessief-compulsieve stoornis, posttraumatische stoornis. Deze comorbide klachten hebben een negatieve wisselwerking met de eetstoornis-psychopathologie.

Er is geen gemakkelijke oplossing voor het bovenstaande probleem. Door de landelijke maatregelen als gevolg van de Coronapandemie is er momenteel een quasi totale afwezigheid aan face-to-face psychologische en psychiatrische behandelingen. Daarnaast zijn veel psychiatrische afdelingen noodgedwongen moeten inkrimpen, of hebben ze plaats moeten maken voor coronapatiënten met acute intensieve zorgnoden.

Een lichtpunt is wellicht de snelle, nieuwe inzet van e-health. Hoewel dit geen direct face-to-face contact kan vervangen, kan het aanbieden van digitale consultaties denk ik voorkomen dat ambulante behandelingen onderbroken worden en toch veel steun bieden. Een belangrijke bedenking hierbij is wel dat behandelaars, die e-health aanbieden, moeten stilstaan bij het specifieke effect van de coronamaatregelen op eetstoornissymptomen. Aanpassingen in de reguliere eetstoornisbehandeling zijn mijns inziens noodzakelijk. Ten eerste moeten de veranderingen in dag- en eetstructuur, inkoopgewoontes, en het tafelgebeuren met de familie in meer detail besproken worden. Familie hierin betrekken is cruciaal. Ten tweede moet er extra aandacht zijn voor beweging en dient de conflicterende boodschap van de overheid geduid te worden voor patiënten met eetstoornissen. Ten laatste dient de psychotherapie aandacht te hebben voor de angst om zelf ziek te worden, alsook de toename van comorbide klachten.

Brooks, S. K., Webster, R. K., Smith, L. E., Woodland, L., Wessely, S., Greenberg, N., & Rubin, G. J. (2020). The

psychological impact of quarantine and how to reduce it: rapid review of the evidence. Lancet, 395(10227), 912-920.

Dalle Grave, R. (2020). Coronavirus Disease 2019 and Eating Disorders. What do people with eating disorders have to address during the pandemic? Interview Psychology Today.

Dr. Elske Vrieze, Mind Body Unit, UPC Z.ORG KULeuven

Names VAE (Vlaamse Academie Eetstoornissen)

Gepubliceerd op: 30-03-2020